Men zegt, er naakt een revolutie 2.0 3.0

De waarheid is een gecorrigeerde vergissing*

De vier technologische revoluties van onze samenleving

Dat maakt natuurlijk nieuwsgierig naar de revoluties 1.0, 2.0 en 3.0. En dat maakt nieuwsgierig naar de kansen die de vier revoluties ons boden en bieden. Vier? Ja vier, want we moeten bij het begin beginnen, bij de eerste revolutie: 0.0, pakweg 11.000 jaar geleden. En maakt u zich geen zorgen, ik vat het kort voor u samen en sla heel veel over.

Revolutie 0.0 was de neolithische revolutie: de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwers. Belangrijkste kenmerken: ingrijpen in de natuur: groenten verbouwen en vlees domesticeren.
Kansen voor oogstplanners, sterke schoffelaars en krachtige vee-fluisteraars.
Actoren: de boer en zijn vrouw.
Bovenbaas: de edelman.

Revolutie 1.0 kwam pas vele eeuwen later: deindustriële revolutie, de overgang van spierkracht naar machinekracht. Belangrijkste kenmerken: mechanisering van de productie, hiërarchische productieverhoudingen en logistieke clustering van mensen.
Kansen voor productieplanners en voor leveranciers van kolen, staal en financiering.
Actoren: de baas en zijn arbeiders.
Bovenbaas: de dikke deur.

Revolutie 2.0 is nog nauwelijks afgelopen: deinformatiseringsrevolutie, de overgang van machinekracht naar reken-, documentatie- en communicatiekracht. Belangrijkste kenmerken: overgang van producten naar diensten, en van fabrieken naar hiërarchische organisaties.
Kansen voor informatieplanners, consultants, Steve en Bill, en natuurlijk financiers.
Actoren: de producent en zijn consument.
Bovenbaas: de CEO.

En dan revolutie 3.0, die -zegt men- nakende is: de Digitaliseringsrevolutie: de overgang van reken-, documentatie- en communicatiekracht naar organisatiekracht. Belangrijkste kenmerken: overgang van diensten naar samenwerking en van hiërarchische organisatieprocessen naar netwerken van productieprocessen.
Kansen voor proceswevers, meerwaardedelers en synthesizers.
Actoren: prosumenten en microcraten.
Bovenbaas: wij.

De kansen en actoren 3.0 moet ik geloof ik even uitleggen

Proceswevers zijn mensen of organisaties die productie-, bestuurs- of communicatieprocessen (pbc-processen) zo op elkaar aan laten sluiten, dat meerwaarde ontstaat voor prosumenten en microcraten.
motto: Slim koppelen
Meerwaardedelers weten pbc-processen zo in te richten, dat prosumenten en microcraten een faire meerwaardeverdeling ervaren. motto:
Slim verdelen
Synthesizers maken uit delen van pbc-processen nieuwe processen waar prosumenten en microcraten meerwaarde in zien.
motto: Slim combineren
Prosumenten zijn (die ziet u al aankomen) een hybride van de 2.0-rollen “producent” en “consument”. Een prosument kan in één proces zowel produceren als consumeren.
motto: Eerlijk delen
Microcraten zijn de “prosument” in bestuurs- en communicatieprocessen: zij kunnen in één proces zowel besturen als bestuurd worden, en zowel zenden als ontvangen.
motto: Open dialoog

Wat is er eigenlijk zo digitaal is aan de Digitaliseringsrevolutie?

Welbeschouwd niets. 3.0 is digitaal zomin als de industriële revolutie stoom was.  De kenmerken, kansen en actoren zijn niet digitaal. De snelle en brede ontwikkelingen in de digitale technologie creëren kenmerken, kansen en actoren.

Ik kan u niet voorspellen hoe onze actoren 3.0 hun kansen 3.0 zullen gaan benutten, maar wel dat ze die zullen benutten, en dat hét woord van het jaar weer  “processen” zal zijn, of “digitalisering” -of allebei.

(Dit is een verkorte weergave van een lezing die ik begin dit jaar mocht verzorgen voor het prestigieuze l’Institut de Boule de cristal in Parijs.)

*Gaston Bachelard (1934) La formation de l’esprit scientifique