Hoe rekkelijk bent u, qua taalgebruik dan?

Bepaal middels deze kleine kwis,
hoe rekkelijk uw taalopvatting is!


Klik op een stelling,
pas nadat u uzelf een uitleg gegeven hebt!

Een goede schrijver hoeft niet gelezen te worden
Want een goede schrijver heeft zijn tekst zo goed gestructureerd, dat iedere lezer direct het antwoord op zijn vraag kan vinden. Hij hoeft daar dus niet uw hele tekst voor te lezen.
Schrijf sober, overtuigend en charmant
Sober, want uw lezer heeft nog wat anders te doen vandaag. Overtuigend, omdat u tenslotte altijd iets voor elkaar probeert te krijgen. En charmant in de graad waarin uw lezer met u van mening verschilt.
Schrijf nooit duidelijker dan u denkt
De stelligheid van uw uitspraken dient gestaafd te zijn met argumenten. Die u moet geven wanneer uw lezer ze vraagt.
Pas na de conclusie snapt u de argumenten
Hoewel nog generaties misleid zijn met de notie dat je een “betoog op moet bouwen”. Nee, je moet het afbouwen. Driekwart van uw lezers snapt de conclusie ook zo wel. En 86,7% van uw lezers bladert direct door uw tekst naar de laatste pagina, waar op driekwart van onderen de conclusie staat, en begint daar te lezen. Mal toch?
Schrijven is ook maar een vak
En dat vak valt te leren. 90% van de kwaliteit van een tekst is het resultaat van methodisch werken. Die andere 10%? Een scheutje talent, een handje geluk, een drupje genie.
Wat u zeggen wilt, is niet zo belangrijk
Nee, wat uw lezer horen wil, dat is belangrijk!
De helft van uw tekst is drakenvoer voor uw chefs
De helft van het tekstvolume in een organisatie is niet geproduceerd om de lezer te bedienen, maar om de parafenlijn gerust te stellen. Fijn voor uw lezer. Kan hij zo de helft van tekst weggooien. Maar welke helft?
Maak de inhoudsopgave voordat je de tekst schrijft
Natuurlijk, je zet toch de stellingkasten in het magazijn, voor je de spullen binnenbrengt? Eerst bedenken wat je in welke volgorde gaat zeggen, dan pas gaan zeggen.
Een wollige stijl is bang of lui
Omhaal van woorden duidt op een schrijver die niet rechtuit durft te zeggen waar het op staat. Dat noemt hij zelf “diplomatiek”. En als hij wel durft, moet hij er ook de energie in willen steken die nodig is voor heldere teksten. Vaag schrijven kost minder moeite dan scherp schrijven.
Kan een deur openzwaaien?
Kan een licht aangaan, kan een vergadering besluiten, kan een rapport concluderen, kan een vakbond een standpunt innemen? Ja, natuurlijk. Al blijven sommige frikken tegenspartelen.
Natuurlijk mag er een komma voor “en”
Dit is wel het meest voorkomende misverstand. Alleen in zinnen als “Jan, Piet, Klaas, Gerrit en Marie kwamen te laat.” komt er geen komma voor en. In zinnen als “We serveren koffie en thee en koekjes en gebak.” voorkom je met de komma dat lezers denken slechts uit drie combinaties te kunnen kiezen.
Divergeren, convergeren, communiceren
Probeer eerst zoveel mogelijk alternatieven te bedenken. Kies daar het beste uit. Communiceer dat. Alternatieven kunnen formuleringen zijn, oplossingen, maar ook beleidsscenario’s of productiemethoden.
Innoveren moet exoveren® worden
Innoveren blijft nog teveel steken in verbeteren van wat er al is, in beter bedenken wat al bedacht is. Ook niet slecht. Maar veel meer verwacht ik van exoveren. Je uit bestaande kaders denken, alternatieven voor wat er is. Bedenken wat nog moet gaan bestaan. Niet beter bedenken, maar beter bestaan.

Men zegt, er naakt een revolutie

Men zegt, er naakt een revolutie 2.0 3.0

De waarheid is een gecorrigeerde vergissing*

De vier technologische revoluties van onze samenleving

Dat maakt natuurlijk nieuwsgierig naar de revoluties 1.0, 2.0 en 3.0. En dat maakt nieuwsgierig naar de kansen die de vier revoluties ons boden en bieden. Vier? Ja vier, want we moeten bij het begin beginnen, bij de eerste revolutie: 0.0, pakweg 11.000 jaar geleden. En maakt u zich geen zorgen, ik vat het kort voor u samen en sla heel veel over.

Revolutie 0.0 was de neolithische revolutie: de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwers. Belangrijkste kenmerken: ingrijpen in de natuur: groenten verbouwen en vlees domesticeren.
Kansen voor oogstplanners, sterke schoffelaars en krachtige vee-fluisteraars.
Actoren: de boer en zijn vrouw.
Bovenbaas: de edelman.

Revolutie 1.0 kwam pas vele eeuwen later: deindustriële revolutie, de overgang van spierkracht naar machinekracht. Belangrijkste kenmerken: mechanisering van de productie, hiërarchische productieverhoudingen en logistieke clustering van mensen.
Kansen voor productieplanners en voor leveranciers van kolen, staal en financiering.
Actoren: de baas en zijn arbeiders.
Bovenbaas: de dikke deur.

Revolutie 2.0 is nog nauwelijks afgelopen: deinformatiseringsrevolutie, de overgang van machinekracht naar reken-, documentatie- en communicatiekracht. Belangrijkste kenmerken: overgang van producten naar diensten, en van fabrieken naar hiërarchische organisaties.
Kansen voor informatieplanners, consultants, Steve en Bill, en natuurlijk financiers.
Actoren: de producent en zijn consument.
Bovenbaas: de CEO.

En dan revolutie 3.0, die -zegt men- nakende is: de Digitaliseringsrevolutie: de overgang van reken-, documentatie- en communicatiekracht naar organisatiekracht. Belangrijkste kenmerken: overgang van diensten naar samenwerking en van hiërarchische organisatieprocessen naar netwerken van productieprocessen.
Kansen voor proceswevers, meerwaardedelers en synthesizers.
Actoren: prosumenten en microcraten.
Bovenbaas: wij.

De kansen en actoren 3.0 moet ik geloof ik even uitleggen

Proceswevers zijn mensen of organisaties die productie-, bestuurs- of communicatieprocessen (pbc-processen) zo op elkaar aan laten sluiten, dat meerwaarde ontstaat voor prosumenten en microcraten.
motto: Slim koppelen
Meerwaardedelers weten pbc-processen zo in te richten, dat prosumenten en microcraten een faire meerwaardeverdeling ervaren. motto:
Slim verdelen
Synthesizers maken uit delen van pbc-processen nieuwe processen waar prosumenten en microcraten meerwaarde in zien.
motto: Slim combineren
Prosumenten zijn (die ziet u al aankomen) een hybride van de 2.0-rollen “producent” en “consument”. Een prosument kan in één proces zowel produceren als consumeren.
motto: Eerlijk delen
Microcraten zijn de “prosument” in bestuurs- en communicatieprocessen: zij kunnen in één proces zowel besturen als bestuurd worden, en zowel zenden als ontvangen.
motto: Open dialoog

Wat is er eigenlijk zo digitaal is aan de Digitaliseringsrevolutie?

Welbeschouwd niets. 3.0 is digitaal zomin als de industriële revolutie stoom was.  De kenmerken, kansen en actoren zijn niet digitaal. De snelle en brede ontwikkelingen in de digitale technologie creëren kenmerken, kansen en actoren.

Ik kan u niet voorspellen hoe onze actoren 3.0 hun kansen 3.0 zullen gaan benutten, maar wel dat ze die zullen benutten, en dat hét woord van het jaar weer  “processen” zal zijn, of “digitalisering” -of allebei.

(Dit is een verkorte weergave van een lezing die ik begin dit jaar mocht verzorgen voor het prestigieuze l’Institut de Boule de cristal in Parijs.)

*Gaston Bachelard (1934) La formation de l’esprit scientifique

©PP Verroen 2024