Afschaffen voorkeurspelling

actueel
onze presentatie op het
MBT-congres

download
onze brochure

sinds 1984
tot 2024

Afschaffen voorkeurspelling

Dicteewoorden
Nu de heren ministers ons beleidsproduct zo willig accorderen, kunnen wij dit door ons bereikte akkoord vieren door onszelf op een kroket te trakteren.

Regel:
De oude voorkeurspelling wordt de enige nieuwe spelling

De oude spelling kende voor 12.000 woorden een voorkeurspelling én een toegelaten spelling.
Artikel 2 van de Spellingwet schreef voor dat “...alle van de overheid uitgaande stukken in de voorkeurspelling gesteld dienen te worden.”.

In de oude spelling kon alleen een niet-ambtenaar nog kiezen tussen quasi en kwasi, tussen prospectus en prospektus, ambtenaren konden dat niet.

Voor ambtenaren en voor alle ander voorkeurspellers verandert deze regel dus eigenlijk niets aan de spelling? Toch wel, want niet altijd is de oude voorkeurspelling als nieuwe spelling gekozen.

Niet altijd is de oude voorkeur gekozen

Om twee redenen is soms de oude toegelaten spelling in plaats van de oude voorkeurspelling als nieuwe spelling gekozen:

· het woord vormt een uitzondering in een reeks

· de voorkeurspelling werd niet geaccepteerd

Uitzonderingen in een reeks

Vredestractaat was een uitzondering in de reeks
traktant, traktatie, traktement, trakteren, traktaat.
De nieuwe spelling wordt: vredestraktaat.

Insekt was een uitzondering in de reeks
dialect, effect, object.
De nieuwe spelling wordt: insect.

Niet geaccepteerde voorkeurspelling

Sommige woorden bleven de meeste Nederlanders eigenwijs niet volgens de voorkeurspelling schrijven.
Zo smaakte de croquet (oude voorkeurspelling) beter als kroket (oude toegelaten spelling). Kroket wordt de nieuwe spelling.

Lijst met keuzes tegen de oude voorkeurspelling

Oude voorkeur	Nieuwe spelling
antikrist	antichrist	praeses	preses
catheter	katheter	prakkizeren	prakkiseren
croquet	kroket	praktizeren	praktiseren
dioxyde	dioxide	predikatief	predicatief
elektrokuteren	elektrocuteren	produkt	product
elektrokutie	elektrocutie	produktie	productie
emfaze	emfase	produktief	productief
fotocopie	fotokopie	produktiviteit	productiviteit
fotocopiëren	fotokopiëren	propaedeuse	propedeuse
harmonika	harmonica	propaedeutisch	propedeutisch
insekt	insect	publikatie	publicatie
komplot	complot	quantum	kwantum
komplotteren	complotteren	vredestractaat	vredestraktaat
korpus	corpus	vulcanisatie	vulkanisatie
kwaker	quaker	vulcaniseren	vulkaniseren
lambrizeren	lambriseren
lambrizering	lambrisering
macrocosmos	macrokosmos
mediaevist	mediëvist
microcosmos	microkosmos
oxydatie	oxidatie
oxyde	oxide
oxyderen	oxideren
prae	pre

Sputter, sputter

· De spellingcommissie Geerts adviseerde regering in 1990 toch na een publieksonderzoek om zoveel mogelijk c’s in k’s te veranderen?
Ja, maar toch is gekozen voor een zo groot mogelijke gelijkvormigheid.

· Hoe zit het dan met oktober? Dat woord zit toch in de reeks octaaf, octet, octopus?
Ja, maar er is gekozen tegen october, omdat men vreesde dat spelling met een c niet geaccepteerd zou worden. Acceptatie ging hier dus voor consequentie.

· Waarom doen we zo moeilijk over de c/k-spelling?
Waarschijnlijk omdat de Vlamingen iets tegen de “Franse” c hebben en de Nederlanders iets tegen de “Duitse” k.

· Zijn alle c/k-inconsequenties nu uit de nieuwe spelling verdwenen?
Jammer, maar bijvoorbeeld:

naast	vinden we
predikatie	predicatief
lokaliseren	locatie
traktaat	tractie
akkoord	accorderen

mailto:webmaster@ppintaal.nl